Na een avond stappen ben je kapot én heb je een deadline de volgende dag. ’s Ochtends staat de koffie en een verse voorraad dextros staat klaar, maar dat is deze keer niet voldoende. Gaat Ritalin je wel helpen om de deadline te halen?

Ritalin is in korte tijd populair geworden onder studenten om zich beter te concentreren en hogere resultaten te halen. De gedachte hierachter is simpel: als mensen met ADHD door Ritalin beter kunnen concentreren, dan helpt het mij toch zeker ook? In dit stuk neem ik je mee in de wetenschappelijke literatuur om te kijken of Ritalin je echt helpt beter te studeren.

Wat is Ritalin?

Ritalin is een merknaam van het medicijnen methylfenidaat, een stimulerend middel die worden voorgeschreven aan kinderen en jongeren met ADHD. Mensen met ADHD hebben een lager niveau van dopamine en noradrenaline in hun brein waardoor zij zich minder goed concentreren, beheersen en zichzelf controleren. Ritalin verhoogt het niveau van dopamine en noradrenaline waardoor de symptomen van ADHD voor enkele uren kan verdwijnen. Zij voelen zich dan rustiger, energieker, helderder en ervaren meer overzicht.

Waarom nemen (gezonde) studenten Ritalin?

Ritalin en andere middelen worden soms zonder voorschrift door studenten gebruikt om beter te kunnen studeren en door uitgaanders om langer door te kunnen feesten. De meest genoemde redenen voor gebruik zonder voorschrift zijn beter functioneren, beter focussen, meer energie en langer door kunnen gaan met studeren of feesten. Meer dan 50.000 personen gaven in 2018 aan dat zij dat jaar wel eens ADHD medicijnen hebben genomen zonder voorschrift (Trimbos Instituut). Onder feestende studenten is het percentage gebruikers zonder voorschrift het hoogst. Bijna 10% geeft aan het afgelopen jaar gebruikt te hebben.

Ga je van Ritalin beter presteren?

Het hoge gebruik van Ritalin zonder voorschrift lijkt het bewijs te zijn dat dit werkt, maar is dat zo? In het uitgevoerde onderzoek vallen twee conclusies al snel op (zie hier en hier). De eerste conclusie is dat methylfenidaat geen positief effect lijkt te hebben op je aandacht. Hoewel er studies zijn die positieve effecten lijken te hebben, zijn er andere studies die geen of zelfs een negatief effect laten zien. Onderzoekers stellen dat deze tegenstrijdige resultaten duiden op een bestaand positief effect, maar door verschillen in bijv. deelnemers, dosering en frequentie niet te zeggen is voor wie. De tweede conclusie is dat methylfenidaat je geheugen verbetert, maar alleen je korte termijngeheugen. Kort door de bocht helpt Ritalin je om te onthouden wat je net gelezen hebt, maar niet lang genoeg om het de volgende dag bij het tentamen op te schrijven. Dit komt ook naar voren in een Amerikaans onderzoek met bijna 1000 studenten waaruit bleek dat gebruik niet resulteert in hogere prestaties (bron).

Zijn er risico’s bij het gebruik?

Gebruik van Ritalin brengt ook nadelige gevolgen met zich mee. Gebruikers geven aan last te hebben van hartkloppingen, slaapproblemen en verminderde eetlust (Trimbos Instituut). Een verkeerde dosering kan ernstigere gevolgen opleveren, tot paranoia aan toe. Daarnaast loop je het risico dat je verslaafd kan raken met alle gevolgen van dien. Ritalin beïnvloed namelijk niet alleen het gewenste deel van het brein maar juist het gehele brein. Hoewel Ritalin sommige functies van het brein positief beïnvloed, heeft het juist negatieve consequenties voor de andere delen. En dat merk je weer in de vorm van bijwerkingen waar je eigenlijk niet op zit te wachten.

Is het gebruik van Ritalin verboden?

In Nederland is wettelijk vastgelegd dat je een voorschrift van een arts nodig hebt om Ritalin te krijgen. Dat er ook andere manieren zijn om hier aan te komen is wel duidelijk:

Dat je met dit gebruik vergelijkbare straffen kan krijgen als voor het gebruik van cocaïne, LSD of sinds kort ook designer drugs is minder bekend. De werkende stof in Ritalin, methylfenidaat, valt onder de opiumwet. Dat betekent dat bezit en verkoop van Ritalin zonder voorschrift van een arts een overtreding van de wet is. Goed om even bij stil te staan als je de deadline ziet naderen.

Is er een alternatief voor Ritalin?

Aan de hand van een korte blik op de literatuur kunnen we stellen dat er personen zijn bij wie Ritalin kan helpen met studeren, maar dat dit een minderheid is. Tegelijk presteren gebruikers niet beter in hun studie, terwijl je wel zit met de risico’s zoals hartkloppingen en slaapproblemen. Anders gesteld, voor jou kan Ritalin voor- én nadelen hebben of alleen nadelen. Er zijn ook andere manieren om effectiever te leren maar dan zonder de nadelen. Study Buddy en Braincaps zijn pillen met natuurlijke stoffen, waarvan tot op heden alleen cafeïne een bewezen positief effect heeft op leren. Een alternatief voor Ritalin dat wel je leerprestaties verbetert, is het gebruik van effectieve leerstrategieën. Zoals bijvoorbeeld in dit artikel wordt omschreven. Met bewezen effectieve methodes leer je meer in minder tijd, maar dat is nog grotendeels onbekend (bron). Deze methodes stellen je in staat om beter te leren, zonder risico’s. Bovendien, als je de methode eenmaal weet, hoef je ook niet voor elke tentamen een nieuwe set pillen te kopen.