Kun jij je nog iets herinneren uit de eerste 3 jaar van je leven? Volgens wetenschappers is de kans hierop zeer klein. Dat heeft te maken met een fenomeen dat bekend staat als infantiele amnesie. Hierdoor herinner je je niets uit de eerste 3 jaar van je leven en slechts flarden van de periode tussen je 4e en 7e levensjaar.  

Dat je deze herinneringen bent verloren, komt niet omdat ze simpelweg zo lang geleden zijn. Veel 50-jarigen weten hun puberale avonturen van meer dan 30 jaar geleden bijvoorbeeld nog gedetailleerd na te vertellen. Een 12-jarige echter zal zich waarschijnlijk niets meer kunnen herinneren van zijn 2e levensjaar. 

Infantiele amnesie en ontwikkeling van de hippocampus 

Het verschil tussen bovengenoemde voorbeelden zit hem in ons geheugen in verschillende leeftijdsfases. Na de geboorte ontwikkelen ons kinderbrein en geheugen zich razendsnel.  

Zo blijkt uit onderzoek dat een 6 maanden oude baby een pas aangeleerde handeling ongeveer 24 uur kan onthouden. Een 8 maanden oude baby daarentegen kan zich een aangeleerde handeling een jaar later (bij 20 maanden oud) nog steeds herinneren. 

De hippocampus speelt een belangrijke rol bij het opslaan van herinneringen in het geheugen. De gyrus dentatus is een deel van de hippocampus dat op jonge leeftijd in hoog tempo nieuwe neuronen (hersencellen) aanmaakt en integreert in de hippocampale circuits. 

Hoe ouder we worden, hoe trager het tempo waarin nieuwe neuronen worden toegevoegd aan de hippocampus. Niet geheel toevallig blijven ook herinneringen langer opgeslagen in ons geheugen naarmate we ouder worden.  

Wetenschappers veronderstellen dat dit komt omdat een hoge aanmaak van nieuwe hersenverbindingen door de gyrus dentatus bestaande verbindingen in de hippocampus vervangt. In je jongste jaren maken bestaande herinneringen dus constant plaats voor nieuwe informatie. 

Het veranderen van je geheugen en herinneringen 

Belangrijk om te beseffen is dat niet alleen ons geheugen in de loop der jaren verandert, maar ook de herinneringen die hierin liggen opgeslagen. In tegenstelling tot het heersende beeld, zijn herinneringen namelijk geen statische momentopnames die je later weer kunt oproepen. 

Herinneringen zijn dynamisch en veranderen onder invloed van allerlei externe factoren. Ze kunnen sterker of juist zwakker worden en gemanipuleerd worden of vervormen. Elke keer dat we ons iets herinneren, veranderen we de herinnering onbewust een klein beetje. 

Zoiets als een perfect geheugen bestaat dus simpelweg niet – ook over het bestaan van een fotografisch geheugen zijn wetenschappers het nog niet eens. Wel is duidelijk dat je geheugen trainbaar is, doordat je brein neuroplastisch is en je je leven lang nieuwe neuronen kunt aanmaken. 

In hoeverre jouw geheugen in de afgelopen 10 jaar is veranderd, is daarom niet alleen sterk afhankelijk van de leeftijdsfase waarin je je nu bevindt, maar ook van de mate waarin je je geheugen dagelijks uitdaagt om zich te blijven ontwikkelen en zo de neuroplasticiteit van je brein stimuleert.