In Nederland kampt gemiddeld 1 op de 5 volwassenen op een gegeven moment in het leven met een depressie. In de huidige tijd ligt dat aantal waarschijnlijk nog hoger. Sinds de coronacrisis ervaart circa 1 op de 3 mensen volgens een online enquête namelijk meer depressieve klachten. 

Heb jij symptomen van een depressie zoals slecht slapen, vermoeidheid, neerslachtige gevoelens, slechte focus of negatieve gedachten? Zowel je herstel als het herleiden van de oorzaken begint bij het begrijpen van je eigen breinprocessen. 

Een depressief brein ziet er onder een hersenscan anders uit dan een gezond brein. Doordat de balans in de hersenen bij een depressie verstoord is, ontstaat er een vicieuze cirkel en vergroot de kans op een zware of chronische depressie. 

Dit zijn de 3 breingebieden die door een depressie kunnen veranderen: 

1). Amygdala – groeit door chronische depressie  

De amygdala is het angstcentrum in je brein. Dit hersengebied speelt een grote rol bij gevoelens van stress en angst. Wanneer je dit soort gevoelens aan de lopende band moet verwerken, kan de amygdala overactief raken. Net als een spier die je regelmatig traint, neemt dit hersengebied dan in volume toe. 

Een grotere amygdala zal zijn taak om dreigend gevaar te detecteren nog effectiever kunnen uitvoeren. Het gevolg is dat je brein getraind raakt in het oppikken van negatieve prikkels en deze ook beter zal onthouden. Met andere woorden: depressieve gevoelens leiden in het brein tot nog meer depressieve gevoelens en kunnen hierdoor uitmonden in een zware of chronische depressie. 

2). Hippocampus – krimpt door chronische overbelasting 

De hippocampus is een hersendeel dat sterk betrokken is bij je geheugen en ruimtelijke oriëntatie. Daar waar de amygdala kan groeien door overactiviteit, zal de hippocampus juist krimpen. Dat komt omdat depressie de aanmaak van stresshormoon cortisol in het brein verhoogt. Chronische blootstelling aan cortisol kan de hippocampus beschadigen en hierdoor verkleinen. 

Net als een kleinere spier, heeft een kleinere hippocampus minder werkcapaciteit. Hierdoor zal dit hersengebied zijn belangrijkste taak – het opslaan en ordenen van informatie en herinneringen – niet meer goed kunnen uitvoeren. Een depressie kan er dan ook voor zorgen dat je snel je concentratie verliest, makkelijk dingen vergeet en steeds minder goed met stress kunt omgaan. 

3). Prefrontale cortex – microstructuur verandert blijvend 

De prefrontale cortex is in het brein verantwoordelijk voor emotionele en cognitieve functies. Dit hersendeel helpt je bij intelligente processen zoals plannen, organiseren, doelen stellen en rationeel nadenken. Bij pubers is de prefrontale cortex nog niet volgroeid, waardoor deze groep erom bekendstaat soms emotioneel, risicovol of irrationeel gedrag te kunnen vertonen. 

Ook bij mensen met een depressie werkt de prefrontale cortex niet op volle sterkte. Hierdoor blijkt het soms lastig om een uitweg te zien uit de huidige situatie of om doortastende beslissingen te nemen. Zelfs na herstel van een chronische of zware depressie is de microstructuur van dit hersengebied blijvend veranderd, waardoor het gevaar op een disbalans altijd op de loer ligt. 

Herstel van een depressie: begint in het brein 

Heb jij af en toe of geregeld last van depressieve gevoelens? Dan is het belangrijk om depressie te zien voor wat het is: een serieuze hersenziekte. Blijf dan ook niet rondlopen met je klachten, maar ga naar de huisarts om de oorzaken te achterhalen.  

En zet intussen zelf een belangrijke eerste stap in je herstel. Verander de huidige patronen die je niet dienen en geef je overbelaste brein de rust en ontspanning die het nodig heeft. Ook zonder medicijnen kan het mogelijk zijn om een depressie te overwinnen.