Compassie is het natuurlijk vermogen om je betrokken te voelen bij pijn en lijden. In jezelf en anderen. Compassie is geen medelijden.
Vanuit het Tibetaans Boeddhisme wordt de nadruk gelegd op het ontwikkelen van twee kwaliteiten: compassie (karuna in het Sanskriet) en wijsheid (panna). We hebben beiden nodig, je kunt het vergelijken met een vogel, die twee vleugels nodig heeft om te vliegen. Het zijn hartkwaliteiten.
Mensen zijn van nature geneigd om andere mensen te helpen. Als dit te veel en te vaak gebeurt, komen ze soms daarmee zelf in de problemen, door zichzelf voorbij te lopen. Dan kan het gevaar ontstaan van een depressie of een burn-out. Een leeg gevoel. Je bent vaak ook niet meer in staat om anderen écht te helpen. Het is net zoals wordt uitgelegd bij de veiligheidsvoorschriften in het vliegtuig: je kan pas anderen helpen als je zelf veilig bent.
Toch lopen veel mensen met een leeg gevoel, burn-out of overmatige stress rond. Er worden dan vaak twee zaken over het hoofd gezien: we hebben ook zelf compassie en liefdevolle vriendelijkheid nodig. Wanneer we iets doen voor de ander, zonder daar iets terug voor te verwachten, worden we niet teleurgesteld. Vaak gaan we ervan uit, door onze normen en waarden, dat ook de ander dezelfde normen en waarden heeft, en verwachten daardoor iets terug. Dat is per persoon anders en heeft te maken met (zoals in NLP wordt uitgelegd) jouw model van de wereld. Iedereen wordt opgevoed met andere normen en waarden, afhankelijk van je ouders, religies, leraren en vrienden en vriendinnen. Niemand kijkt en denkt exact hetzelfde. Als we iets terug verwachten raken we dus makkelijk gefrustreerd, wat op lange termijn dat lege gevoel kan veroorzaken.
Compassie beoefenen
Door zelf compassie te beoefenen leer je ook dat lijden een onvermijdelijk deel uitmaakt van het leven. Ik weet nog dat mijn leraar Lama Karta in een van mijn eerste lessen vertelde, ‘leven is lijden’. Toen dacht ik nog: ‘Leuk die Boeddhistische wijsheid, haha.’
Na veel lessen begon ik het steeds beter te begrijpen en maakt dat het leven soms lichter. Te weten dat we allemaal te maken hebben met lijden.
(In het Sanskriet heet compassie Karuna en liefdevolle vriendelijkheid Metta, deze vallen onder hogere gevoelens, de Bhrama Vihara’s genoemd).