Een brein in balans; als je al langer bekend bent met ons platform heb je vast al vaker gehoord hoe ontzettend belangrijk dit is voor een gezond en gelukkig leven. Maar hoe houd of krijg ik mijn brein in balans? Wat zijn de bedreigingen en boven alles; hoe houd ik het immuunsysteem van mijn brein gezond? Klinisch Psycho-Neuro Immunoloog Erik Schut legt je in dat artikel alles over uit.

Het immuunsysteem van het brein

Over ons immuunsysteem weten we inmiddels al erg veel. Maar pas zo’n 10 tot 12 jaar geleden kwamen wetenschappers erachter dat ons brein een apart immuunsysteem heeft. Tot die tijd dachten we dat onze hersenen beschermd waren tegen alle soorten immuunreacties, maar niets bleek minder waar. Om je uit te leggen hoe het immuunsysteem van het brein werkt is het belangrijk dat ik eerst iets vertel over gliacellen.

Gliacellen

Naast zenuwcellen zijn er in ons brein namelijk ook gliacellen te vinden. In eerste instantie werd gedacht dat gliacellen er waren voor de structuur en stevigheid. Later werd pas ontdekt dat de verschillende soorten gliacellen specifieke functies hadden. We kennen drie soorten gliacellen:

• Astrocyten halen energie op uit de bloedbaan om deze naar de neuronen te sturen. Ze zijn onderdeel van de bloed-hersen barrière, helpen bij het maken van nieuwe hersencellen en verbindingen en ruimen resten van neurotransmitters en andere stoffen op. Ze worden ook wel de moeders van het neuron genoemd omdat ze voeden, opruimen en zorgen voor groei en nieuwe cellen.
• Oligodendrocyten zijn verantwoordelijk voor de myeline – een soort isolatielaag rondom de zenuwcellen. Buiten de hersenen worden dit de cellen van Schwann genoemd.
• Microgliacellen zijn de immuun cellen van ons brein, de functie van deze cellen is pas recent ontdekt. Ze ruimen virussen, bacteriën en niet goed functionerende neuronen op. Daarnaast zijn ze verantwoordelijk voor het opruimen van eiwitophopingen. De microgliacellen vormen dan ook de basis van het immuunsysteem van ons brein. Daarom duiken we nog iets dieper in de materie.

Microgliacellen

Microgliacellen hebben een complexe functie. Ze spelen een belangrijke rol bij het verwijderen van overtollige of beschadigde verbindingen en neuronen. Wat we niet (meer) gebruiken verdwijnt. Dit speelt een belangrijke rol bij onthouden en vergeten. Ook tijdens de groei van het brein spelen deze microgliacellen een rol omdat ze overbodige neuronen en verbindingen verwijderen en daarmee de hersenen als het waren boetseren tot een uiteindelijk functioneel en economisch systeem.

Als er te veel verbindingen blijven bestaan kan dit afwijkingen zoals Autisme als gevolg hebben. De verdwijning van té veel neuronen kan weer leiden tot IQ problemen of op latere leeftijd bijvoorbeeld Alzheimer. Het mag duidelijk zijn dat een goede functie van de microgliacellen van groot belang is.

Wanneer gaat het fout? Microgliacellen reageren op gevaar. Via complexe communicatie kanalen worden de gliacellen geïnformeerd over de situatie in het lichaam en in het brein. Bij gevaar worden ze geactiveerd. Op zich is dit geen probleem, wanneer deze gevaarsignalen echter te lang aanhouden ontstaan er wel degelijk problemen. Ik heb de belangrijkste gevaarsignalen op een rijtje gezet;

• Psycho emotioneel (stress systeem)
• Pathogenen en signalen dat pathogenen aanwezig zijn (immuunsysteem)
• (Micro)trauma’s
• Energietekort voor neuronen

Een overactief immuunsysteem

Wanneer er gevaar wordt gesignaleerd gaat een groot gedeelte van de energie naar de microgliacellen. Dit betekent dat er minder energie beschikbaar is om neuronen te laten functioneren, nieuwe verbindingen te maken en de troep op te ruimen. Als dit te lang duurt wordt dat op zichzelf ook weer een alarmsignaal.

Het gevaar zit ‘m in laaggradige ontstekingen die zorgen voor een langdurige activiteit van het immuunsysteem. Het immuunsysteem in het lichaam staat een beetje aan en dit gebeurt op termijn ook in de hersenen. Nu hebben we geactiveerde gliacellen en deze gaan een deel van de energie opeisen. Hierdoor ontstaat een tekort aan energie voor de neuronen. Hierdoor worden ze minder actief en wordt eventuele schade niet goed hersteld. Dit zijn signalen dat microgliacellen deze neuronen moeten opruimen. Een tekort aan energie kan ontstaan als de mitochondriën beschadigd raken wat weer kan gebeuren doordat het immuunsysteem vrije radicale produceert. Schade van de mitochondriën is ook een alarmsignaal. We hebben nu een vicieuze cirkel. Immuunsysteem is actief, minder energie, schade aan de mitochondriën wat het immuunsysteem weer activeert. Dat is een van de redenen waarom de hersenen zo moeilijk herstellen en er makkelijke langdurige klachten ontstaan na bijvoorbeeld een hersenschudding.

Door langdurige activatie van het immuunsysteem raakt de bloed hersen barrière beschadigd, waardoor meer toxines van onder andere pathogenen de hersenen bereiken wat ook weer een gevaarsignaal is. Door het ontstaan van deze vicieuze cirkels is het moeilijk om als er echt grote problemen in de hersenen zijn deze goed te kunnen behandelen. Als er al een lichte neuro-inflammatie is en er is dan een hersenschudding of infarct dan zijn de gevolgen ook veel ernstiger en moeilijker te behandelen.

In eerste instantie hebben we te maken met neuro-inflammatie – chronisch laaggradige ontstekingen in de hersenen – en vervolgens met neurodegeneratie – afsterven van gezonde neuronen. Dit is een proces wat plaatsvindt bij o.a. depressies en burn-outs en wat uiteindelijk kan leiden tot dementie. Symptomen van neuro-inflammatie zijn;

• Mentale vermoeidheid
• Problemen met geheugen
• Concentratieproblemen
• Hersenmist

Oorzaken van een disbalans

Je weet nu hoe laaggradige ontsteking in onze hersenen ontstaat en je weet ook hoe je dit herkent. Maar wat zorgt er voor die langdurige activiteit van de microgliacellen? En wat zijn de oorzaken nu eigenlijk? Ik heb ze voor je op een rijtje gezet:

• Stress
• Beschadigde bloed-hersen-barrière door onder andere gluten, gifstoffen of medicijngebruik.
• Virussen en bacteriën
• Ontstekingen in het lichaam
• Eetmomenten; voedsel kan pathogenen bevatten, dit is een potentieel risico voor de hersenen en daarom gaat het immuunsysteem in het brein uit voorzorg aan.

Tips om het immuunsysteem van je brein te herstellen

Tot op een bepaald punt is de schade gelukkig nog te herstellen. Dit heeft alles te maken met leefstijl, hierbij heb ik in het bijzonder een aantal tips voor je:

• Eet gezonde voeding met veel bioflavonoïden en weinig geraffineerde koolhydraten/suiker
• Zorg voor goed functionerende darmen
• Denk aan bio flavonoïden in voeding
• Neem voldoende Omega 3 (DHA vooral)
• Zorg dat je voldoende Choline binnen krijgt (eieren en lever)
• Beweeg dagelijks (positieve prikkel voor de hersenen)
• Alles wat BDNF activeert (wandelen in het bos bijvoorbeeld)
• Doe af en toe aan vasten (24u)
• Pas Hormetische prikkels toe in je leven, zoals Intermittent Living
• Denk aan Ketogene voeding
• Herstel mitochondriën
• Goede energiebalans
• Zorg voor stress reductie denk aan meditatie, mindfulness of ademhalingsoefening etc.
• Slik vitamine B12
• Integreer Kurkuma in je voeding

Brain Balance Boost over Breinziektebeelden

Wil jij alles leren over je brein gezondheid? Geef je dan op de voor de tweedaagse training van Erik Schut over Breinziektebeelden. We worden naemlijik met z’n allen steeds ouder, maar de cijfers laten ook zien dat we als mens zijnde steeds jonger chronisch ziek worden. Aan ziek worden gaan vaak vele jaren van ontregelde mechanismes in het lijf vooraf, vooral bij chronische, niet besmettelijke ziektebeelden zoals hart- en vaatziekten, auto-immuunziekten, diabetes en neurodegeneratieve ziektebeelden (dementie, Parkinson) is een grote overlap. De onderliggende mechanismes zijn, vooral tijdens het ontstaan van deze ziektes, vaak hetzelfde. De uiteindelijke ziekte is dan een gevolg van een onderliggende vaak al lange tijd aanwezige disbalans.

Alleen met de juiste kennis over deze onderliggende systemen kun je daadwerkelijk meer leren over jouw (brein)gezondheid.

Op 27 & 28 augustus 2022 geeft Erik Schut een tweedaagse training over Breinziektebeelden. Als cadeautje van Brain Balance Opleidingen en Erik Schut is er op 29 september nog voor alle deelnemers een live Q&A met Erik. Tijdens deze Q&A kun jij nog al jouw vragen stellen. Klik hier om je aan te melden. Let op vol = vol!